Վիճակագրություն
Ընդամենը ակտիվ. 1 Հյուրեր. 1 Անդամներ. 0
|
Բլոգ
Գլխավոր էջ » 2013 » Նոյեմբեր » 29 » Զինծառայողների հոգեբանական ինքնակառավարումը
19:44 Զինծառայողների հոգեբանական ինքնակառավարումը |
Զինծառայողների հոգեբանական ինքնակառավարումը
Հոգեբանական վիճակների կարգավորման մեթոդների բազմազանությունից ժամանակակից հոգեբանության մեջ առանձնացնում են 3 հիմնական մեթոդ.
1. դեղաբանական
2. ներշնչման
3. ինքնաներշնչման:
Դեռ շատ վաղ ժամանակներից` Հին Հունաստանում, Եգիպտոսում և Արևելքի երկրներում տարբեր բուսական դեղամիջոցների օգնությամբ փորձեր էին արվում ցանկալի փոփոխություններ առաջացնել մարդու հոգեկան վիճակների մեջ: Օրինակ, Եգիպտոսում զինվորներն օգտագործում էին բուսական միջոցներ, որոնք ի զորու էին բարկություն առաջացնելնրանց մոտ: Ժամանակակից հոգեդեղաբանությունը շատ հարուստ է նման դեղերով, որոնք օգտագործվում են կյանքի տարբեր ոլորտներում` սկսած հոգեբուժությունից, մինչև պրոֆեսիոնալ սպորտը:
Ժանամակակից հոգեդեղաբանական միջոցներով հնարավոր է կտրուկ փոփոխել մարդու հոգեկան վիճակը` վերացնել վախը, տագնապալիությունը, ստեղծել լավ տրամադրություն: Սակայն բանակային ծառայության պայմաններում հոգեդեղաբանական միջոցների օգտագործումը մեծ վնաս է հասցնում զինվորներին.
1. առաջացնում է ֆիզիկական և հոգեկան կախվածություն
2. ազդեցությունն անվնաս չի անցնում օրգանիզմի համար և հաճախ բացասաբար է անդրադառնում զինվորների ապագա երեխաների ժառանգականության վրա
3. դեղամիջոցն ունի ազդեցության որոշակի ժամանակ,իսկ մարտական իրադարձությունների տևողությունը անկանխատեսելի է
4. այդպիսի միջոցներից կախվածության մեջ ընկած զինվորներն այլևս չեն կարող ինքնուրւոյն ղեկավարել սեփական հոգեկան վիճակը արտակարգ իրադրություններում:
Զինծառայողների հոգեբանական պատրաստվածության համակարգը ընդգրկում է 2 հիմնական մեթոդ.
5. ներշնչում
6. ինքնաներշնչում:
Ներշնչումը հոգեկանի վրա կողմնակի ազդեցության այնպիսի մեթոդ է, երբ նեշնչվող միտքըª շրջանցելով մարդու գիտակցությունը, որպես անթերի ճշմարտությունª անմիջապես ընկալվում է ենթագատակցության կողմից: Սենյակում նստած մարդուն կարելի է ներշնչել, որ նա գտնվում է անտառում և նույնիսկ կարող է լսել անտառային ձայներ: Հիպնոսի միջոցով կատարվող ներշնչումը ռազմական ասպարեզում կիրառվում է հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների պատրաստման գործում: Հիպնոսը ներշնչման մի տեսակ է, որի ժամանակ մարդը յուրահատուկ քուն է մտնում, և նրա ուղեղը դառնում է գերզգայունª ներշնչվող պատկերացումների և հոգեկան վիճակների նկատմամբ: Ներշնչման այդ տեսակը բավականին արդյունավետ է ուժգին ցավերը վերացնելու, բացասական հոգեկան վիճակները շտկելու և արտակարգ իրադրություններում ցանկալի վարքային մոդելները ծրագրավորելու դեպքում: Հիպնոսը կարելի է անցկացնել ինչպես առանձին մարդկանց, այնպես էլ մեծ խմբի հետ: Ներշնչման տվյալ մեթոդը օգտագործելու համար, պետք է իմանալ ներշնչվող մարդկանց հոգեբանական առանձնահատկությունները, խառնվածքը, ներշնչելիության մակարդակը:
Ինքնաներշնչումը հոգեբանական պատրաստվածության հիմնական մեթոդն է: Այդ մեթոդի առավելությունն այն է, որ զինծառայողը կախվածության մեջ չի ընկնում դեղամիջոցներից, ոչ էլ այլ մարդկանցից: Ինքնաներշնչումը ձեռք է բերվում բացառապես սեփական ակտիվության շնորհիվ:
Հոգեբանական կառավարում ասելով հասկանում ենք սեփական հոգեկան վիաճակների և օրգանիզմի ֆունկցիաների վրա ինքնուրույն ազդելու հնարավորությունները և ունակությունները: Այդ ազդեցությունը կատարվում է խոսքերի, մտապատկերների և յուրահատուկ շնչառության օգնությամբ:
Ինքնաներշնզման կարևորագույն բաղադրամասը մտապատկերների ձևավորումն ու օգտագործումն է: Մարդը շատ հեշտ կարողանում է տարբեր գործողություններ կատարել նյութական աշխարհի տարբեր առարկաների հետ: Եվ հոգեբանական պատրաստվածության հիմնական նպատակն այն է, որ մարդը նույն կորպ կարողանա ցանկացած գործողություն կատարել իր ներքին աշխարհի վիճակների հետ:
Առաջարկվող վարժությունների համակարգը կարելի է ընդունել որպես հիմանաքար սեփական զայությունների ղեկավարման և ինքնահսկողության ապահովման գործում: Այդ վարժությունները կարելի է կատարել օրվա ծանկացած ժամին, որոնց շնորհիվ կատարողը սովորում է ինքնուրույն ձևավորել իր համար անհրաժեշտ պատկերացումներ և դրանց շնորհիվ ղեկավարել սեփական ներաշխարհը:
Այսպիսով`
1.Տեսողական պատկերացումներ:
Փակեք աչքերը և պատկերացրեք հետևյալը`
-գրիչը գրում է թղթի վրա ձեր անունը
-պատկերացրոք գունավոր` երկարաչափական պատկերներ` դեղին եռանկյուն, կարմիր շրջան, կապույտ աստղ:
Որքան կարելի է երկար պահպանեք այդ պատկերացումները ձեր աչքերի առջև: Մի հուսահատվեք, եթե սկզբից դժվարություններ առաջանան: Եթե որևէ գործողություն դժվար է թվում, ապա այն անպայման պետք է յուրացնել:
2.Շոշափողական պատկերացումներ:
-պատկերացրեք, որ սեղմում եք ինչ-որ մեկի ձեռքը, փորձեք զգալ մաշկի ջերմությունը, ճնշման ուժը
-պատկերացրեք, որ ձեր փեռքին ավտոմատ է, փորձեք տարբերել որիշի ձեքը սեղմելուն բնորոշ շոշափողական ձգացողություններից, որոնք առաջանում են ավտոմատը շոշափելիս
-պատկերացրեք, որ ձեր աջ ձեռքի ափի մեջ կիտրոն է, ձախ ձեռքի ափի մեջ խնձոր է, զգացեք կառուցվածքների մակերեսներ տարբերությունը:
-մտովի շոշափեք ծառի կեղևը, ձյան հարթությունը, ծաղիկ թերթերը:
-պատկերացրեք, որ ձեր աջ ձեռքը սառը ջրի մեջ է, աշխատեք լիարժեք զգալ այդ սառնությունը:
Հիշեք, որ եթե դուք կարողանում եք սառնության ձգացողություն առաջացնել, ապա հետագայում հեշտությամբ կկարողանաք ցավազրկել մարմնի ցանկացած մասը: Շոշափողական վարժությունները կատարելիս դրանք համատեղեք տեսողական վարժությունների հետ: Օրինակ, եթե մտովի շոշափում եք ինչ-որ բան, փորձեք նաև այն տեսնել: Այդ վաարժությունների շնորհիվª ժամանակի ընթացքում ձեք կբերեք ուշադրության կենտրոնացվածության ունակություններ:
3. Հոտառության պատկերացումներ:
Պատկերացրոեք, որ դուք ներշնչվում եք:
Փորձեք մտովի տարբերել
-ծաղիկների բույրը, տարբեր ծաղիկներ ծանոթ բույրը
-թարմ և տաք հացի բույրը
-ծխի հոտը
-անտառի բույրը:
Այս վարժությունները ևս համատեղեք արդեն ծանոթ տեսողական և շոշափողական վարժությունների հետ:
4. Շարժողական պատկերացումներ:
Որպեսզի կարողանաք զգալ ձեր մարմնի մկանային համակարգի աշխատանքը, փորձեք ստեղծել շաչժողական պատկերացումներ` գտնվելով անշարժ վիճակում:
Պատրերացրեք.
-քայլում եք, ապա վազում եք ավազի վրա, զգացեք ձեր մկանների շարժումը
-զգուշորեն, փափուկ քայլերով, վագրի նման շատ մակերեսայի սեղմելով գետինը մոտենում եք թշնամուն, այպես, որ նա ձեզ չնկատի
-լողում եք, խաղում եք ֆուտբոլ
-բարձրացնում ենք ծանրաձող
5. Համի պատկերացումներ:
Պատկերացրեք, որ նստած եք սեղանի առջև և ճաշում եք: Փորձեք զգալ ամեն մի պատառը, որը ծամում և կուլ եք տալիս: Հասցրեք այդ պատկերացումները այնպիսի մակարդակի, որ իսկապես ձեզ զգաք հագեցած: Այդ վարժությունները կատարելիս հիշեք, որ չի կարելի լարվել և ջղայնանալ, պետք է զինվել մեծ համբերությաամբ:
6. լսողական պատկերացումներ:
Այդ վարժությունը կտրուկ զարգացնում է լսողությունը:
Փակեք աչքերը և փորձեք պատկերացնել տրանսպորտի ձայնը: Ախծատեք տարբերալ բեռնատար ավտոմեքենայի շարժիչի ձայնը մարդատար ավտոմեքենայի շարժիչի ձայնից:
-պատկերացրեք անձրևի ձայնը,
-դռան ճռռոցը
-գիշերվա լռության պայմաններում աշխատեք լսել ծառերի շարժվող տերևների խշշոցը:
Որպեսզի մարդը կարողանա ղեկավարել և հսկել սեփական վարքը նա պետք է սովորի հսկել և ղեկավարել իր հոգեկան վիճակները: Իսկ մեր ներքին վիճաների նկատմամբ հսկողություն ձեռք բերելը առաջին հերթին պահանջում է ներքին պատկերացումներ ստեղծելու կարողություն: Եթե զինվորը մարտից առաջ մռայլ պատկերացումներ է ստեղծում սեփական կյանքի մասին, ապա նման պատկերացումները անպայման ազդեցություն կունենան նրա գործողությունների և վարքի վրա արդեն մարտի ընթացքում: Մարդն ինքն է ենթագիտակցության և նույնիսկ գիտակցության մեջ արահետներ կառուցում, որոնք նարան կբերեն կամ արդյունավետ և անվտանգ վարքի, կամ էլ կհասցնեն կործանման: Հենց այդ պատճառով անհրաժեշտ է ուշադրությունը միշտ սևեռել ցանկալի մտքերի և պատկերացումների վրա և ոչ թե ձևավորել մռայլ և տհաճ սպասումներ: Միշտ պետք է հիշել, որ մարդն է ձևավորում իր հոգեկան և կենսաբանական ճակատագիրը:
Սեփական ուժերի նկատմամբ վստահություն ունեցող մարդը հավասարազոր է այն հարյուր մարդուն, ովքեր ապրում են հույս դնելով ուրիշների վրա: լիարժեք ապրելու համար մարդուն խանգարում է ոչ թե ներքին հոգեկան պաշարների բացակայությունը, այլ այդ պաշարները բացահայտելու անկարողությունը: Մեր կողմից կիռառվող հոգեկան վիճակաների շտկման մեթոդներն ունեն հսկայական առավելություններ այլ մեթոդների նկատմամբ: Հատկապես արժեքավոր են այս մեթոդները այն զինծառայողների համար, ովքեր հաճախակի են ահյտնվում առորյա պայմաններից կտրուկ տարբերվող պայմաններում: զինծառայողը պետք է կարողանա ակնթարթորեն կողմնորոշվել ոչ միայն մարտի դաշտում, այլև պետք է հոգեբանորեն պատրաստ լինի արտակարգ պայմաններին: Մարդու բոլոր ապրումները գրառվում է պահպանվում են ենթագիտակցության կողմից: Հոգեկանում պահպանվում են սեփական ապրումները, դրանց վերաբերյալ կենդանի հիշողությունները, ճիշտ այպես, ինչպես ձայներիզն է պահպանում ցանկացած ձայնագրություն: ԵՎ միայան մեզնից է կախված, որ ստեղնը սեղմել, այն, որի վրա գրված է "ինքնավստահություն” և "ուրախություն”, թե այն, որի վրա գրված է "ցավ” ու "դառնություն”? Սակայն անհրաժեշտ ստեղնը չշփոթելու համար ենթագիտակցությունից կջնջենք նախ տագնապալի գրառումները և կգրանցենք ճիշտ հակառակը` վարքային մոդելների նոր արդյունավետ ծրագրեր, ուղակի ձայնարկիչի հին երգերի վրա կձայնագրենք նոր երգեր, որպեսզի հիշողությունից ջնջենք հին ապրումները և դրանք փոխարինենք նորերով: հենց այդպես են ոչ արդյունավետ, տագնապալի զգացմունքները վերափոխվում օգտակար, արդյունավետ զգացմունքների, որոնք ցանկացած իրավիճակում կօգնեն գտնել համապատասխանություն կամ կատարել համապատասխան քայլ:
Մեր առաջարկած մեթոդը ոչ թե ուսումնասիրում է ապրումների բովանդակությունը, այլ դրանց կառուցվածքը: Մեզ համար այնքան էլ էական չէ, թե ինչ է տեղի ունեցել մարդու հետ, առավել էական է այն, թե մարդու հոգեկանում ինչպիսի մտապատկեր է ձևավորվել: Ներքին մտապատկերները կառուցվում են 5 զգայությունների օգնությամբ` տեսողություն, լսողություն, շաշափոլիքի, համաի և հոտառության: Այլ խոսքով, մենք աշխարհն ընկալում ենք ձայնային, պատկերային, շոշափողական, համային և հոտային զգայությունների միջոցով: Մեր վարքը փոխելու համար պետք է փոխել ներքին պատկերացումները, ինչը կձևավորի նոր, արդյունավետ վարքի մոդելներ: Կարող ենք սովորեցնել ինքներս մեր մեջ առաջացնել այպիսի պատկերացումներ, որոնք տալիս են լրացուցիչ ուժեր և հնարավորություններ, այլ ոչ թե այնպիսիք, որոնք կաշկանդում են մեր հնարավորությունները: Մտապատկերներն ունեն շատ կարևոր յուրահատկություն` նրանք կարող են լինել մոտեցված և հեռացված: Մոտեցված մտապատկերները կարցես թե ընկալվում են մեր իսկ սեփական աչքերով, լսում են մեր ականջներով, իսկ հեռացված մտապատկերները ընկալվում են կողքից, կարծես թե ուրիշների աչքերով: Օրինակ, եթե մարդուն հետապնդում է կոնկրետ վախ, որն առաջացել է ինչ-որ իրադարձությունից, ապա դա նշանակում է, որ վախ հարուցող իրադարձության մտապատկերները մոտեցված են համարվում: Եթե նույն մարդը փորձի հեռացնել այդ իրադարձությունն իրենից, ապա վախի զգացումը իր մոտ կնվազի, այսինքն` նա արդեն կնկալի այդ իրադարձությունը կողքից, ուրիշի աչքերով, էկրանի վրա:
Իսկ հիմա անցկացնենք գործնական վարժություն: Վերհիշենք ձեր կյանքից որևէ իրադրություն, որը ժամանակին ձեզ երջանկություն կամ ուրախություն է պարգևել: Աշխատեք տեսնել այդ իրադարձությունը մոտեցված տեսքով, բոլոր մանրամասներով: Փորձեք զգալ, ինչ զգում էիք այն պահին, ձեր հույզերը, շարժումները, դեմքի արտահայտությունը և այլն: Մտովի շոշափեք այն ինչ զգում եք: Իսկ հիմա, երբ արդեն վերհիշեցիք, փորձեք հեռացնել ձեզնից այդ իրադրության մտապատկերը տարածության մեջ, կարծես թե նայում եք նրան կինոդահլիճում` էկրանի վրա: Երբ ձեզնից հեռացնում եք այդ մտապատկերը` ձեզ մոտ կարծես թուլանում է ուրախության զգացումը, ավելի թյուլ, քան այն ժամանակ, երբ նրան նայում եք սեփական աչքերով , այլ ոչ թե դիտորդի տեսանկյունից:
Հենց սա է մոտեցված և հեռացված մտապատկերների հուզական տարբերությունը և օգտագործելով այդ մեխանիզմը` կարող եք լուրջ փոփոխություններ առաջացնել ձեր հոգեկան վիճակների մեջ:
Մարդկային վարքի յուրահատկությունները հուզական մտապատկերների հետևանքն են: Թե ինչպես են մեր մտապատկերները ազդում մեր հոգեկան վիճակների վրա կպարզենք ևս մեկ վարժությամբ: Արթնացրեք ձեր հիշողության մեջ որևէ երջանիկ իրադարձություն: Դրա համար փակեք ձեր աչքերը և ուղղակի վերհի-շեք: Հենց որ ստացվեց փորձեք անել հետևյալը, այդ հիշողությունները դարձրեք ավելի վառ, գույներ և ձայներ ավելացրեք: Իսկ հիմա մտովի հնարավորինս մոտեցրեք այդ մտապատկերը և մեծացրեք: Տեսնում եք` որքան փոխվեց ձեր հոգեկան վիճակը, այն դարձավ ավելի հաճելի:
Ժամանակն է անցնել տհաճ հիշողություններին, ժամանակին վախ կամ տագնապ են առաջացրել: Վերհիշեք մի այդպիսի իրադրություն որքան կարելի է մանրամասն զգում եք, որ ձեր հոգեկան վիճակը փոխվեց, այս անգամ դեպի վատը: Իսկ այժմ մտովի փոքրացրեք այդ մտապատկերը, այն դարձրեք անգույն, թող չափսերով հավասարվի մի փոքր կետի: Որքան փոքրացավ կետը, այնքան ձեր բացասական հույզերը ցրվեցին, վերջապես անհետացան: Այլևս նրանք չեն կարող իշխել ձեզ, որն է այս մեթոդի առավելությունը: Այն շատ բացահայտ է, որի շնորհիվ կարող եք հաշված րոպեների ընթացքում կտրուկ փոխել ձեր ինքնազգացողությունը: Մինչ այս մեթոդը յուրացնելը ձեր մտապատկերներն էին ղեկավարում ձեզ, հիմա արդեն դուք եք ստեղծում ձեր հոգեկան վիճակը: Այս մեթոդն աշխատունակ է ոչ միայն անցյալ իրադարձությունների նկատմամբ: Այն օժտված է բարձր արդյունավետությամբ նաև ապագա ցանկալի վարքի ձևերը ծրագրավորելիս: Իսկ ինչ անել, եթե որքան էլ փորձում ենք մեզնից հեռացնել տագնապ հարուցող մտապատկերներ, այնուամենայնիվ, դրանք վերադառնում են: Ինչպես ընդմիշտ ազատվել տհաճ, տագնապ հարուցող հոգեվիճակներից: Այդ նպատակի համար օգտագործվում է մեկ ուրիշ տեխնիկա, որն ստացել է ‘’թափահարում’’ կամ ‘’տեղափոխում’’ անունը: Այդ տեխնիկայի մեծագույն առավելությունն այն է, որ անփոխարինելի է դառնում զուտ արտակարգ և մարտական պայմաններում: Այս մեթոդի էությունը հետևյալն է, ենթադրենք, որ մարտական գործողությունների ժամանակ զինվորի մոտ անընդհատ առաջանում է ուժեղ վախ և փախուստի դիմելու ցանկություն:
Առաջացրեք ձեզ մոտ այդ պատկերացումը: Մտաբերեք այն բոլոր գործողությունները, որոնք դուք կատարում եք, վերհիշեք ձեր հոգեֆիզիոլոգիական վիճակը` ոտքերի դողը, ուժեղ սրտխփոցը, շնչառության դժվարությունները և այլն: Աշխատեք առաջացնել այդ վիճակը որքան կարելի է գունեղ: Իսկ այժմ անցնենք երկրորդ փուլին: Բացասական պատկերացում ստեղծելուց հետո, սկզբունքորեն փորձեք ստեղծել այլ պատկերացում, աշխատեք ձեզ պատկերացնել այնպիսին , ինչպիսին կցանկանայիք լինել: Օրինակ, կարող եք պատկերացնել, որ դուք չեք վախենում , վստահ եք ձեր ուժերին, ձեր բոլոր շարժումները վերահսկվում են ձեր կողմից և ուղղված են դեպի նպատակի ձեռք բերումը, աշխատեք տեսնել ինքներդ ձեզ հերոսական կերպարի մեջ: Պատկերացրեք ձեր առջև քառակուսի էկրան , որի վրա տեսնում եք առաջին վախ հարուցող տեսարանը, որտեղ վստահ եք ձեր ուժերին: Այն պետք է բավականին փոքրիկ լինի, այժմ ուշադրություն. 1-2 վայկյանի ընթացքում մեծացրեք փոքրիկ պատկերի չափերն այնպես,որ այն ամբողջությամբ ծածկի մեծ պատկերը:Մտովի կատարեք այդ գործողությունը 10-15 անգամ:Այնուհետև ձեր ենթագիտակցությունը կսկսի իրականացնել հենց այն ‘’ծրագիրը’’, որը դուք առաջադրեցիք, այսինքն փոքր պատկերի սցենարը:
Այս վարժության մեջ կարևոր է արագությունը և կրկնողությունը: Պետք է մտովի տեսնեք, պատկերացնեք, թե ինչպես է փոքրի ու մութ պատկերը մեծանում, դառնում հսկայական վառ պատկեր և այդ ընթացքում կարծես թե þþպայթեցնում է þþ հինը: Դրանից հետո բացեք աչքերը, որպեսզի մի պահ դուրս գաք այդ վիճակից և նորից կրկնեք արդեն փակ աչքերով նույն գործողությունը 10-15 անգամ:
Նշված գործողությունը կատարելուց հետո փորձեք նորից պատկերացնել նախնական բացասական, տագնապ հարուցող առաջին պատկերը: Դուք արդեն չեք կարողանա առաջացնել այն: Եթե իրականացնում եք այդ վարժությունը, դրանով իսկ ձևավորում եք նոր վարքային մոդել բարդ իրադրության մեջ: Սեփական հոգեվիճակների հանդոպ բացարձակ իշխանություն և հսկողություն սահմանելու համար պետք է սովորել þþմոտեցնելþþ և þþհեռացնելþþ սեփական մտապատկերները: Այն մարդիկ, ովքեր սովորություն ունեն իրենցից տհաճ պատկերացումները հեռացնել, հնարավոր չէ հավասարակշռությունից հանել: Եթե դուք որևէ իրադրության մեջ շատ զգացմունք չեք ներ դնում, ապա ունեք ձեր վարքը հսկելու ավելի մեծ հնարավորություններ, քան ուրիշները: Մարդը կարող է իր երևակայության միջոցով վերահսկել առաջացած ցանկացած պատկերացում, քանի որ նա չի ծնվել ծանր ապրումներով և տագնապալի մտքերով լի:
Մարդն ինքն է դրանք ջանասիրաբար ստեղծում իր ողջ կյանքի ընթացքում: Մարդն ինքն իրրեն հաղթելով` մարդը սովորում է հաղթել ուրիշներին: |
|
Դիտումներ: 921 |
Ավելացրեց: Marine
| - Վարկանիշ -: 0.0/0 |
| Մեկնաբանություններն ընդամենը՝: 0 | |
|
|
|
|
|