1.1 Պահանջմունքները որպես սոցիալական աշխատանքի առաջացման նախապայման Մարդկային կյանքը վերջին հաշվով իրենից ներկայացնում է պահանջմունքների ձևավորման և բավարարման աստիճանական գործընթաց: Մարդկային անհատի պահանջմունքները բազմազան են` սկսած ֆիզիոլոգիկան պարզագույն պահանջներից, որոնք ծնվում են նրա հետ, վերջացրած բարձրագույն հեգեբանական և սոցիալկան պահանջմունքներով, որոնք ձևավորվում են համատեղ կյանքի ընթացքում: Հասարակությունն էլ իր պահանջմունքներն ունի, որոնք առաջնային են անհատական պահանջմունքների համեմատ: Հասարակական առաջադիմությունը պայմանավորված է ոչ թե հասարակական պահանջմունքների բավարարմամ` ի հաշիվ անհատական պահանջմունքների ճնշման, այլ հասարակական և անհատական պահանջմուքնքների միջև ներդաշնակության հաստատմամբ և երկքուստեք բավարարման համար բարենպաստ պայմանների ստեղծմամբ: Եթե անհատի պահանջմունքները չեն բավարարվում տարբեր կարգի արգելքների պատճառովª կենսաբանական, ֆիզիոլոգիական, հոգեբանական, սոցիալական և այլն, նրա կյանքը դառնում է պրոբլեմային: Նման անհատների թվի ավելացումը հասարակության մեջ արգելակում է հասրկական առաջադիմությունը: Հասարակությունները, որոնք գիտակցում և ընդունում են անհատի բարեկեցությունը որպես հասարակական առաջադիմության նախապայման, մոբիլիզացնում են իրենց բոլոր ռեսուրսները պրոբլեմ ունեցող անհատին օգնելու համար: Սոցիալական աշխատանքի ինստիտուտն էլ ձևավորվում և հաստատվում է որպես պատասխան մարդկային պահանջմուքներին: Բոլոր օգնող մասնագիտություններն էլ առաջացել են այդ ճանապարհով: երբ մարդիկ դժվարություններ են ապրում կյանքի որևէ բնագավառում, երբ օգնության բնական աղբյուրները չեն բավարարում, պրոֆեսիոնալ օգնության բազմաթիվ ձևեր են առաջանում: Սոցիալական աշխատանք էլ որպես օգնող մանսագիտություն, պրոֆեսիոնալ օգնություն է ցուցաբերում տարբեր պրոբլեմներ ունեցող մարդկանց: Բացի խորհրդառուներին պաշպանելու ներքին ռեսուրսներիցª էթիկական կոդեքս, հաստատված միջոցներ, սոցիալական աշխատանք ունի նրանց պաշտպանելու նաև արտաքին միջոցներ: Դրանք սոցիալական ծառայությունների ունեցած ռեսուրսներն են: Նրանք, անընդհատ իրենց տեսադաշտում պահելով մարդկանց կարողանում են ժամանակին բացահայտել իրենց խորհրդառուներին և համապատասխան օգնություն ցուցաբերել նրանց: Այս օգոնւթյան արդյունավետությունն աճում է, երբ սոցիալական աշխատողների հմտությունները պաշտպանվում են հատուկ գիտելիքների ու արժեքների միջոցով, որոնք կարող են ղեկավարել խորհրդառուների կյանքի մեջ նրանց ներխուժումը: Սոցիալական աշխատողներն օգնում են ոչ միայն մարդկանց,որոնց պահանջմուքների բավարարումը դժվարացել է, այլև մարդկանց, որոնք ունեն հատուկ պահանջմուքներ: Օրինակ այդ պահանջմուքնները բնորոշ են. 1. լրիվ կամ մասնակի իրենց մասին ինքնուրույն հոգալ չկարողացող մարդկանց /օրինակ` երեխաները, ծերերը, հոգեկան հիվանդները և հաշմանդամները/ 2. անհրաժեշտ պատրաստություն չունեցող մարդկանց, որոնք կարողանում են ինքնուրույն րենց մասին հոգ տանել, սակայն պատրաստ չեն այս կամ այն գործունեությանը /օրինակª մարդիկ, որոնք կրթություն չունեն, չունեն մասնագիտություն, նախապատրաստված են ընտանեկան դերերին և այլն/ 3. բնական և սոցիալական աղետների զոհերին, որոնք ժամանակավորապես կորցնում են իրենց գործուակությունը և օգնության կարիք ունեն: Բոլոր այս խմբերի ներկայացուցիչներն ունեն հատուկ օգնության կարիք, որովհետև նրանք հայտնվել են առանձնահատուկ իրավիճակում: Նրանց մոտ ձևավորվել են հատուկ պահանջմունքներ, որոնք կարող են բավարարվել միայն մասնագիտացված օգնության դեպքում: Թվարկված այս խմբերը, որոնք կյանքի ծանր պայմաններում ավելի մեծ ռիսկի են ենթակա, քան հասարակության մյուս անդամները, կոչվում են բնակչության խոցելի խմբեր և առաջին հերթին հենց այս խմբերին է ուղղված սոցիալական աշխատողի մասնագիտական գործունեությունը: Սոցիալական աշխատանքը այն մասնագիտություններից է, որոնք կոչված են ճանաչել հասարակության այս կամ այն պրոբլեմները, ֆիքսել նոր խնդիրների առաջացումը կամ արդեն գործ ունեցող խնդիրների սրվելը: Սոցիալական աշխատողը կարող է դիտվել միայն հասարակության օպատմական, սոցիալ-տնտեսական և մշակութային համատեքստում, քանի որ հենց իրª հասարակության անվերջ փոփոխությունների հետևանքն է: Հասարակության փոփոխման հետ միասին փոփոխվում են նաև հասարակական նորմերը և արժեքները: Նախկինում պրոբլեմային համարվով իրավիճակները դառնում են սովորական, այն դեպքում երբ որոշ նորմալ իրավիճակներ սկսվում են դիտվել իբրև պրոբլեմային: Հետևաբար սոցիալկան աշխատանքի զարգացումը և ձևավարումը պետք է դիտվի քայլ առ քայլ, հաշվի առնելով յուրաքանչյուր փուլի սոցիալական համատեքստը: |