3. Փախուստ (պատժից, տառապանքից) - կոնֆլիկտի էությունն անձնային կամ կենսաբանական գոյությանը սպառնացող վտանգի մեջ է, որին հակադրվել է §բարձր ինքնարժեքը¦: Սուցիդի իմաստն այստեղ կայանում է նրանում, որ մարդը փախչում է սպառնալիքներից ինքնաոչնչացման ճանապարհով:
4. Ինքնապատիժ - կարելի է սահմանել որպես §բողոք անձի ներքին պլանում¦: Սա ներքին կոնֆլիկտ է, որին բնորոշ է §ես¦-ի յուրահատուկ երկատումը երկու դերի` §ես դատավոր¦-ի և §ես մեղադրյալ¦-ի ներքնայնացումն ու իրականացումը: Այս տիպի սուիցիդն ունի երկու իմաստ` §իր մեջ թշնամու ոչնչացում¦ և §մեղքերի քավում¦:
5. Մերժում, հրաժարում - այս դեպքում սուիցիդի նպատակը և գործունեության մոտիվը համընկնում են, որպես մոտիվ հանդես է գալիս գոյության մերժումը, իսկ որպես նպատակ` ինքնաոչնչացումը:
Սուիցիդալ վարքի այս տարբերակված տիպերն իրենցից ներկայացնում են կոնֆլիկտային իրավիճակներ, ընդհանուր վարքային ձևերի նմանօրինակներ: Սուիցիդենտների նախորդ տարիների անհատական վարքի վերլուծության ժամանակ բացահայտվում է նախապատվությունն այս կամ այն տիպի նկատմամբ: Համընկնում են կոնֆլիկտների ժամանակ ցուցաբերվող և սուիցիդալ վարքային հակազդումների անձնային իմաստները: Սա հաստատում է սուիցիդի կոնցեպցիայի հիմնական տեսական դրույթները, մասնավորապես անձնային օղակի դերը սուիցիդալ վարքի ծագման մեջ: Առաջին տիպից հինգերոդին անցման շղթան դիտելով տեսնում ենք, որ սուիցիդալ նպատակն ու գործունության մոտիվն աստիճանաբար մոտենում են, ինչի ընթացքում ամրապնդվում են ձգտումները, մեծանում է մեռնելու ցանկությունը, հետևաբար նաև փորձերի լրջությունը: Գոյութուն ունի հստակ կապ կոնֆլիկտների բնութագրիչների և նախասուիցիդալ նշանների միջև: Վերջինիս որոշ չափանիշներ փոփոխության են ենթարկվում օրինաչափորեն: Օրինակ, որքան մեծանում է տևողականությունն, այնքան նվազում է աֆեկտիվ երանգավորումը և սրությունը:
Ամփոփելով վերոնշյալը` կարող ենք ասել, որ սուիցիդալ ռիսկը մեծ է հետևյալ դեպքերում, եթե
- նախկինում կատարել է սուիցիդալ փորձ
- առկա է դիմակավորված կամ ուղղակի սոիցիդալ սպառնալիք
- ընտանիքում կատարվել է սուիցիդ (հատկապես ծնողների կողմից)
- անձը տառապում է հարբեցողությամբ
- թմրանյութերի օգտագործումը կրում է խրոնիկական բնույթ
- եթե տառապում է անբուժելի կամ խրոնիկական հիվանդությամբ
- կրել է ծանր կորուստներ
- կան ընտանեկան պրոբլեմներ, հատկապես ծնողերի բաժանում
- կան ֆինանսական պրոբլեմներ
Սուիցիդալ վտանգ պարունակող ռեֆերենտ խմբերն են.
1. անչափահասներ, որոնք սպառել են հասարակության հետ իրենց կապերը: Նրանք չարաշահում են ալկոհոլը, ծխախոտն ու թմրանյութերը, տարբերվում են իրենց դևիանտ1 կամ կրիմինալ վարքով: Այդպիսի անչափահասների կազմավորած խումբը կոչվում է ռետրիստական (իրականությունից և կենսական դժվարություններից փախուստի ձգտող): Համաձայն ամերիկացի սոցիոլոգ Ռ. Մերթոնի §Կրկնակի անհաջողություն¦ կոնցեպցիայի` ռետրիստական վարքային ձևերն առաջանում են այն դեպքում, երբ.
ա). Նպատակի իրականացման ճանապարհին հանդիպած խոչընդոտները լինում են երկարաժամկետ
բ). Նպատակն իրակացնելու համար անձը չի կարողանում դիմել հանցավոր եղանակների
|