Է. Րոլլմանը ներկայացնում է սուիցիդի մի յուրահատուկ տիպ` իմիտացիոն1 սուիցիդ: Այս տերմինի առաջացման համար հիմք է հադիսացել Գյոթեի §Երիտասարդ Վերթերի տառապանքները¦ պատմությունը: 1774 թվականին Գյոթեն հրատարակեց իր գիրքը, որը վայելեց: Սակայն շուտով գրքի հրատարակումն արգելվեց, քանի որ այն Եվրոպայում առաջ բերեց սուիցիդի մեծ ալիք: Երիտասարդները, հետևելով շատ կարճ ժամանակում տարածվեց աշխարհով մեկ և մեծ հռչակ գրքի հերոսի օրինակին, կատարում էին սուիցիդ: Է. Րոլլմանի կարծիքով իմիտացիոն սուիցիդը հանդիպում է միայն անչափահասների շրջանում, քանի որ հենց այս տարիքում է ուժեղ խմբավորման էֆեկտը: Բժշկության մեջ առաջացավ §Վերթերի էֆեկտ¦ հասկացությունը, որով մատնանշում էին սուիցիդալ իմիտացիոն ազդեցությունը: Այս երևույթն ուսումնասիրվել է նաև Կալիֆորնիայի համալսարանի սոցիոլոգ Դ. Ֆիլիպսի կողմից: Նա ուսումնասիրել է մարդկանց վրա այս ֆենոմենի ունեցած ազդեցությունն ինչպես անցյալում, այնպես էլ մեր ժամակնակներում:
Նրա կողմից կատարված ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ եթե ինքնասպանության դեպքը լայնորեն լուսաբանվում է լրատվական միջոցների կողմից, սուիցիդների թիվը կտրուկ մեծանում է, քանի որ սուիցիդի մասին տեղեկատվությունն իրենից ներկայացնում է դեստրուկտիվ ինֆորմացիա: Դա խոսում է այն մասին, որ որոշ անհավասարակշիռ մարդիկ, կարդալով որևէ մեկի սուիցիդի մասին, կատարում են սուիցիդալ ակտ` նմանակելով վերջինիս: Սա սոցիալական ապացույցի սկզբունքի դրսևորման մի ձև է. մարդը գտնում է, որ ինքը բարդ, անելանելի իրավիճակներում պետք է վարվի այնպես, ինչպես գործել են այդ մարդիկ նմանատիպ դժվարություններ կրելու ժամանակ: Իրազեկ լինելով որևէ մեկի սուիցիդի մասին` մարդը սկսում է մտածել, որ այն իր համար ևս շատ հարմար եղանակ է, իսկ ոմանք էլ առանց տատանվելու հետևում են այդ օրինակին:
Այս ամենից Ֆիլիպսը ենթադրում է, որ մարդիկ կրկնօրինակում են այն անձանց սուիցիդն, ում իրենց նման են համարում: Ակնհայտորեն երևում է, որ սոցիալական ապացույցի սկզբունքն այնքան ունիվերսալ է և հզոր, որ ազդում է ամենահիմնական որոշման վրա. ապրե՞լ, թե՞ մեռնել:
Գեշտալտ հոգեբանության տեսանկյունից իմիտացիոն սուիցիդը պետք է դիտարկել կոնֆլյուենցիոն դաշտում: Մախավիկովը գրում է. Միաձուլումը կամ կոնֆլյուենցիան, գեշտալտ հոգեբանության համաձայն, մի վիճակ է, որում մարդը խոչընդոտում է ֆիգուրի և նրա հետ կապված գրգռման առաջացմանը: Կյանքում այս վիճակն առավել բնորոշ է մանկիկին, որը միաձուլվում է իր մորը: Հետագայում կոնֆլյուենցիան հնարավոր է որոշ սոցիալական խմբի կամ նշանակալից անձի: Միաձուլման վիճակում մարդը լիարժեք կորցնում է սափական §Ես¦-ը և իր կամքով ենթարկվում է ինքնասպանության:
Այդ ժամանակ մարդը չի գիտակցում իր զգացմունքներն ու պահանջմունքները, այդ պատճառով խիստ ընկալունակ է դառնում աուտոագրեսիվ գործողությունների նկատմամբ: Ավարտելով իմիտացիոն սուիցիդի նկարագրումը` նշենք, որ Գյոթեն իր պատմվածքը գրելուց հետո խոստովանել է. §Ես գրեցի Վերթերին, որպեսզի ինքս Վերթեր չդառնամ¦: Սակայն ստացվեց այնպես, որ հաղթահարելով սեփական ճգնաժամը` գրողը հոգեբանական դաշտ ստեղծեց ուրիշների համար:
|