Ակնեոֆոբիա - վախ մաշկի վրա պզուկներ, կորյակներ հայտնվելուց
Աէրոֆոբիա- վախ թռիչքներից և թռչող ապարատներից:
ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ - Աէրոֆոբիան կարող է լինել ինչպես առանձին ֆոբիա, այնպես էլ ուրիշ ֆոբիայի ցուցիչ: Օրինակ՝ կլաուստրաֆոբիայի (փակ տարածություններից վախ) կամ ակրոֆոբիայի (բարձրության վախ) վկայություն և ցուցիչ: Աէրոֆոբիան, առաջին հերթին ոչ թե հիվանդություն է, այլ ախտանիշ:
Թռիչքներից վախին, սովորաբար ավելի շատ ուշադրություն են դարձնում, քան այլ վախերի, քանի որ այսօր թռիչքներն ավելի հաճախացել են և դարձել ավելի անհրաժեշտ:
Տարբեր աղբյուրներից հայտնի է, որ աէրոֆոբիան առաջանում է 25 տարեկանից ավելի բարձր հասակում: Հասուն և ակտիվ բնակչության մոտ 15%-ը կարող է տառապել աէրոֆոբիայով:
ԱԽՏԱՆԻՇՆԵՐ - Աէրոֆոբիայի հիմնական ախտանիշներն են՝ թռիչքից արդեն մի քանի օր առաջ ունեցած նյարդային վիճակը, թռիչքից առաջ և ընդհանրապես նրանից հրաժարվելը, թռիչքի ժամանակ ունեցած հաճախ կամ կտրտվող շնչառությունը, սրտխփոցը, կծկված մկանները, քրտնած ափերը, ալկոհոլի կարիքը, սպիրտի և դեղորայքի ընդունումը որպես հանգստացնող միջոց, ավիավթարներ պատկերացնելը, ամենափոքր ձայնի փոփոխության և ինքնաթիռի օդաչուական կազմի սալոնում տեղափոխությունների նկատումը, ապա լրատվամիջոցներում ավիակատաստրոֆաների և այլ նման սթրեսային հոգեբանական ու ֆիզիկական երևույթների աբսեսիվ փնտրտուքը:
Վախը, մարդկային մեխանիզմների բնական պաշտպան է հանդիսանում՝ պաշտպանում է նրան վտանգներից: Քանի որ թռիչքը չի հանդիսանում մարդու բնական վիճակ, ապա որոշակի վախի առկայությունը թռիչքի ժամանակ չի համարվում տարօրինակ և անոմալ: Սակայն նորմալ իրավիճակում, դիտարկելով վիճակագրությունը, հասկանում ենք, որ ավիավթարի ժամանակ զոհվելու շանսերը մոտավորապես հասնում են 1-ը 10.000.000-ի հարաբերության, ինչը բերում է, ավիաթռիչքների ցածր ռիսկի ադեկվատ ռացիոնալ հակազդման: Աէրոֆոբիայի զարգացման ժամանակ վախը դառնում է իռացիոնալ և չի փոքրանում անվտանգ թռիչքի մասին ինֆորմացիա ստանալուց հետո, իսկ հազվադեպ լինող ամեն ավիավթար ուղեղի կողմից ընկալվում է որպես ավիաթռիչքների բարձր վտանգ ներկայացնելու բացարձակ ապացույց: Աէրոֆոբիայով տառապող մարդկանց ամենատարածված հարցը, հետևյալն է՝ §Եթե ըստ վիճակագրության թռչելն անվտանգ է, ապա ինչու± են անընդհատ ինքնաթիռներ ընկնում¦:
ԲՈՒԺՈՒՄ - Աէրոֆոբիայի բուժումը կատարվում է ռելաքսացիայի տարբեր մեթոդներվ և սեփական հոգեֆիզիկական վիճակի հսկողությամբ, որից հետո անհրաժեշտ փուլ է հանդիսանում էքսպոզիցիոն թերապիան: Աէրոֆոբիայից ձերբազատվելու համար, հիվանդին պետք է հոգեբանի հսկողության տակ նորից ու նորից վերապրել թռիչքների և վայրեջքների մեծ քանակություն, մարզելով իր մեջ ռելաքսացիայի իմացությունները, մինչև նրա ուղեղը կսկսի ասոցացնել թռիչքը՝ թուլացման այլ ոչ տագնապի հետ: Աէրոֆոբիայի բուժման ընթացքում թռիչքի մթնոլորտ ստեղծելու համար, այսօր օգտագործում են համակարգչային տեխնոլոգիաներ, այդ թվում նաև վիրտուալ իրականությունը (VRET-Virtual Reality Expգsitiգn Therapy): Հատուկ բարդ համակարգչային-օպտիկական սարքավորման օգնությամբ, աէրոֆոբիայով տառապող հիվանդը, իրեն զգում է օդանավի մեջ, ինչն անհրաժեշտ է նրա վախը ակտիվացնելու համար: Նրանից հետո, երբ վախը ակտիվացված է, պետք է սկսել ռելաքսացիայի իմացությունների զարգացմանը, կրկնելով վիրտուալ թռիչքն այնքան, մինչև հիվանդը լրիվ կձերբազատվի տագնապալի հակազդումից: Որոշ դեպքերում, երբ աէրոֆոբիայի պատճառ է հանդիսանում թռիչքների անվտանգության մասին հիվանդի ունեցած ինֆորմացիայի պակասը կամ դրա աղավաղված լինելը, կարող է չափազանց էֆեկտիվ աշխատել կոգնիտիվ-վարքային հոգեթերապիան: |