Երբ ֆոբիան չի բուժվում և խորանում է` որոշ դեպքերում, նույնիսկ շատ հաճախ անձի մոտ առաջ է գալիս այլ, ավելի գլոբալ, կյանքի համար առավել վտանգավոր մի խնդիր:
Ֆոբիայի բազմազան տեսակներից գլուխ հանելու առաջին փորձը ձեռնարկելիս կարելի է տարբերել երեք խումբ:
1. Վախ առաջ բերող այդ օբյեկտներից մի քանիսը նաև մեզ՝ նորմալ մարդկանց (ոչ նևրոտիկների) համար ինչ-որ չափով սարսափելի են և կապված են սպառնալիքի հետ, ահա թե ինչու այդ ֆոբիաները մեզ հասկանալի են թվում, թեև ըստ իրենց ուժի՝ չափազանցված են: Այսպես մարդկանց մեծամասնությունն օձ տեսնելիս զզվանք է զգում: Կարող եմ ասել, որ օձերի հանդեպ ֆոբիան համամարդկային երևույթ է և Չ. Դարվինը շատ տպավորիչ կերպով նկարագրել է, թե ինչպես ինքը չկարողացավ հաղթահարել իրեն մոտեցող օձի հանդեպ սարսափը, թեև նրանից պաշտպանված էր ապակու հաստ շերտով:
2. Այս խմբի մեջ մտնում են այն դեպքերը, որոնք դարձյալ կապ ունեն վտանգի հետ, որոնցում, սակայն, մենք սովորել ենք թերագնահատել այդ վտանգը և այն առաջին գիծ մղել: Դրանց թվում է իրադրական ֆոբիաների մեծ մասը: Մենք գիտենք, որ երկաթուղով ճանապարհորդելիս դժբախտ պատահարների մեջ ընկնելու հավանականությունն ավելի մեծ է, քան երբ տանն ենք մնում, գնացքները կարող են բախվել իրար: Մենք գիտենք նաև, որ նավը կարող է շրջվել, և նման դեպքերում մարդիկ խեղդվում են: Բայց մենք այդ վտանգների մասին չենք մտածում և առանց վախենալու ճանապրհորդում ենք և´ երկաթուղով, և´ նավով: Չի կարելի նաև ժխտել, որ եթե կամուրջը փլվում է այն պահին, երբ նրա վրայով որևէ մարդ է անցնում, ապա նա կարող է գետն ընկնել, բայց դա այնքան հազվադեպ է պատահում, որ որպես վտանգ, դրան ուշադրություն չի դարձվում: Մենակությունը նույնպես վտանգավոր կողմեր ունի, և մենք որոշ հանգամանքներում խուսափում ենք մենակ մնալուց: Բայց խոսք չի կարող լինել այն մասին, որ մենք ցանկացած հանգամանքներում նույնիսկ կարճատև մենակություն տանել չենք կարող: Նույնը վերաբերում է խիտ բազմությանը, փակ տարածություններին, ամպրոպին և այլն: Այն, ինչ մեզ զարմացնում է նևրոտիկների այդ ֆոբիաներում, ոչ թե դրանց բովանդակությունն է, այլ եռանդը: Եվ երբեմն մենք այն տպավորությունն ենք ստանում, որ նևրոտիկները բոլորովին էլ այն առարկաներից ու իրադրություններից չեն վախենում, որոնք որոշակի հանգամանքներում մեզ ևս կարող են սարսափ պատճառել, և որոնց մենք նույն անուններով ենք կոչում: |